مناظره از منظر دین

چکیده مقاله گفتگو، در فرهنگ انسانى جايگاه ويژه ‏اى دارد و از اين رو، دين اسلام به عنوان يك آيين فرهنگ ساز، به آن نظر داشته و بدون آن كه به ردّ كامل آن بپردازد، شرط‏ ها و آداب خاصّى را براى آن قرارداده است. اين شروط، چنان مهم هستند كه اگر گفتگو كننده قادر به رعايت آنها نباشد، از گفتگو نهى مى ‏شود. بر اين اساس، گفتگوهاى برون دينى و درون دينى، به دو گونه كلى جدال أحسن و زيبا و جدال و مراء نازيبا تقسيم‏بندى مى‏ شود. در ادامه مقاله، تقسيم‏ بندى‏ هاى ريزترى نيز بر اساس هدف مناظره‏ گر، مخاطب گفتگو و شخص به ميدان مناظره قدم نهاده، با توجه به روايات مى ‏آيد. در بخش پايانى، آداب ايجابى و سلبى مناظره، به ترتيب اهميت بيان شده است، آدابى مانند پيروى از علم، نقد گفته و نه گوينده، پشت‏ گرمى به حقيقت، بهره‏ گيرى از قرآن و سنّت، و راستى و درستى. آداب سلبى نيز، در بخش آسيب‏ شناسى مناظره و با عنوان‏هاى پيروى از گمان، تعصب ولجاجت، تقليد، هواپرستى، خشم و پشت گرمى به باطل آمده است.